Celestino dehan; Grupu kuda baunilla hahú iha
tinan 2004. Momentu ne’ebá
Sr. Manuel Martins maka kuda baunilla ne’e.
Ha’u haree baunilla potensiál boot tebes no iha
folin ne’ebé di’ak. Entaun ha’u koko atu hakbesik
ba Sr. Manuel atu hetan nia fini. Ha’u hetan no
implementa kuda iha ha’u-nia to’os, maibé uitoan
de’it. Ikusmai iha tinan 2012 ha’u implementa no
baunilla ne’ebé ha’u kuda hetan rezultadu di’ak.
Nune’e ha’u buka dalan atu hakbesik ba MAP
(Ministerio Agricultura e Pescas) hodi hetan apoiu
hanesan; baunilla oan, pregu hodi halo lutu,
ikusmai ami harii grupu atu nune’e komunidade
hotu hotu iha vontade hodi kuda baunilla. Hahú
ema na’in 12 de’it, iha komunidade barak maka
lakohi atu involve iha grupu ne’e.
Maibé ami grupu koko nafatin no hetan rezultadu di’ak. Ami fa’an baunilla ho folin ne’ebé di’ak
no hetan lukru maka’as husi baunilla ne’e, ikusmai kuaze ema hotu iha suku ne’e hakarak atu
kuda baunilla inklui ami-nia suku viziñu.
Ami hetan ona rezultadu, ami buka dalan
oinsá atu fa’an, iha sosa na’in hanesan CCT, no
kompañia Ditrian maka mai foti hodi ba koko.
Sira hateten katak baunilla ne’ebé ami kuda
hetan kualidade di’ak liu. Kompañia hirak ne’e
maka mai sosa baunilla ne’e no sira fó kilo ida
dolar Amerikanu $.50.00. Iha tinan 2018 totál osan
ne’ebé ami hetan husi baunilla iha suku ida-ne’e
hamutuk dolar Amerikanu $.234,446.00.
Ha’u rasik iha tinan ida-ne’e hetan dolar Amerikanu
26,000. Husi baunilla ne’e, komunidade barak
maka sosa karreta no balun hadi’a uma no selu
oan sira-nia eskola.
